Alim Kasımov
Introtema

https://www.zdergisi.istanbul/makale/alim-kasimov-445

Almanya’nın Aşağı Saksonya eyaletinde bir şehir olan Os­nabrück’te 2005 yılından beri bir müzik festivali düzenleniyor: Morgenland Festival Osnabrück. Bu festival, geleneksel, klasik, avangard, caz ve rocka kadar geniş bir yelpazede müzik kültürüne katkı sağlıyor. Festivalin dikkat çekici taraflarından birisi, otantik tercihlerde bulunulması... Bu bağlamda İran, Irak, Suriye, Ürdün ve Türkiye’de koro ve orkestra projeleri gerçekleştirdi. 2013 yılında Erbil ve Süleymaniye’deki gösterilerle festival için 9 ülkeden 65 müzisyen Kuzey Irak’a davet edildi.

Geçtiğimiz yılın sürpriz konuklardan biri ise ünlü Azerî mugam sanatçısı Alim Kasımov idi. Dünyanın en güçlü seslerinden biri sayılan Alim Kasımov, eserleri ve yorumuyla UNESCO ödülü kazanmış bir sanatçı... Festivalde, klarnette Hüsnü Şenlendirici, kemençede Rauf İslamov ve bas üflemeli sörpanda Michel Godard, Alim Kasımov’un mugamına eşlik etti ve etkileyici bir performans ortaya çıktı.

Alim Kasımov ile ayaküstü küçük bir söyleşi yaptık.

Mugam musikisinde bir talebe nasıl yetişir. Hocasından neler öğrenir?
Bir talebe dinleyip tekrar ederek öğrenmeye başlar. Bir müddet sonra icap eden değişiklikleri hisleri ile yapar. Sonra hocası ona doğaçlama icranın inceliklerini belletir. Talebe hocasını taklit ederek öğrenmelidir. Bu aşamadan sonra eski üstadların icralarını dinleyerek onların sanat üslubunu özümsemeye ve kendi icrasına nakletmeye çalışmalıdır.

Ezberlediğiniz eserler var mıdır? Bunların sayısı çok mudur? Osmanlı Türk klasik musikisinde bir çırak bir üstaddan binlerce eser geçer ve onları ezberler. Ne kadar çok eser bilirse o kadar kıymetli kabul edilir. Bu sizin dünyanızda da var mıdır? Yoksa talebeye daha çok mugam ve o mugamı nasıl ifade edeceği mi öğretilir?
Ezberlediğimiz eserler/tasnifler elbette var, ancak bunların sayısı çok fazla değildir. Herkesin bilmesi icap eden birtakım eserlerdir bunlar.

Herşeyi ezbere mi okursunuz, yoksa güfteleri unutmamak için kullandığınız defterler var mıdır?
Hafıza çok mühimdir ve kişiye özgüdür. Unutunca deftere bakmak, küçük notlarla iş görmek kusur kabul edilir.

Klasik Azerbaycan müziğine milletin ilgisi, sanatkârların ilgisi ve devletin ilgisi, Sovyet dönemi ve sonrasında nasıl oldu?
Bizim özümüzde var olan mugamlar –her ne kadar kültürel bakımdan inkıtalar olduysa da- korunabilmiş ve günümüze aktarılabilmiştir. Bilhassa ilk devlet başkanımız Haydar Aliyev’in mugama kıymet vermesi ve mugamı desteklemesi, mugama olan merakı ve ilgiyi arttırmıştır.

“Gəzəlxan” filminde eser icrasında gördüğümüz irticalî şiir ve gazel birlikteliği bugün hâlen devam etmekte midir? Cevap evet ise bu geleneğin devam ettiği yerler neresidir? Sizin sanat hayatınızda bu gibi yerlerin etkisi oldu mu?
Hâlâ böyle mekanlar vardır, bu sanat devam etmektedir. Benim sanat hayatımda bu mekanların büyük etkisi olmuştur.

Dinî müzik bağlantılı bir eğitim aldınız mı? Azerbaycan klasik müziğinde dinî müziğin yeri nedir?
Dinî müzik bağlantılı bir eğitim almış değilim. Böyle bir eğitim musikimizde söz konusu değildir. Bizim ‘mugam’lar sufi kültürü içerisinde de değerlendirildiğinden ve ‘temizlenme, sabretme, rahatlama’ gibi duyguları içerdiğinden bunun illa dinî çerçevede oluşması gerekmez. Biz şairlerimizin dinî mahiyetteki gazellerini de bugün mugam kültürümüz çerçevesinde rahatlıkla icra edebiliyoruz.

İnternet ve teknolojinin geleneksel müziğe etkisi konusunda fikirleriniz nelerdir?
Zamanımızda pek çok değeri kolay yoldan ve zahmetsizce elde ettiğimiz için bu değerlerin kıymetini çoğu zaman bilmiyoruz. Sanat değerlerimizin kıymetini düşüren bir durumdur bu. Ama artık sanatımızı dünyaya rahatça ve hızlı biçimde duyurabiliyoruz ki bunu, teknolojinin imkanlarına borçluyuz.

Türkiye’deki müzik gelenekleri ile ilgilendiniz mi? Türk klasik ya da halk müziği eserlerinden bir albüm yapmayı düşünür müydünüz?
Eskiden imkanlar kısıtlı olsa da, ulaşmak zor olsa da, Türkiye’de yayınlanan kasetleri bulmuş, getirmiştim. Evimizde bunları sürekli dinlemişizdir. Şimdilerde çok daha rahat bir şekilde kayıtları dinleyebiliyoruz, ilgi alanımızda olmaya devam ediyorlar. Hem klasik musikiyi hem halk musikisini severek dinliyorum. Bazılarını zamanında okumuştum da. Ancak albüm fikri benim için henüz çok yenidir. Üzerinde düşünmek ve görüş alışverişinde bulunmaya devam etmek isterim.