Değnek

https://www.zdergisi.istanbul/makale/degnek-208

Değnek (cop), cirit atları kullanılarak oynanan bir tür şenlik oyunudur. Kaynaklarda Mısır odunu, Mısır ciridi ya da değnek aşırma oyunu olarak da geçer. Anadolu’da genellikle düğünlerde davul zurna eşliğinde oynanan bu oyun bugün sâdece Balıkesir’de ve Ege’nin bâzı yerlerinde yaşatılmaktadır. Oyun, dört nal koşarak gelen atlıların ellerindeki Mısır odunu denilen bir değneği yere vurdurarak 5-6 m gibi bir yüksekliğe çekilen ipin üzerinden aşırtmak şeklinde oynanır. Yavuz Sultan Selim’in Mısır’ı fethini müteâkip, buraya atanan paşaların kapı cündîleri tarafından yaygınlaştırılan Mısır odunu, Osmanlı’da cirit müsâbakalarından önce oynanıyordu. İstanbul’da ciridin yasaklanmasından sonra da halkın gözde oyunlarından olmayı sürdürdü.

Uşak’ta da eğlence-müsâbaka karışımı bir tür “Mısır odunu” oyununa rastlanmaktadır. Genellikle bayram ve düğün eğlencelerinde oynanan oyun şu şekildedir: Açık bir alana yüksekçe iki direk dikilerek arasına urgan gerilir. Urganın üzerine, köyün, bölgenin varlıklı kimseleri tarafından para, altın, namazlık, havlu, gömlek gibi farklı kıymette eşyâ asılır. Biniciler ellerinde yaklaşık bir metrelik değneklerle at koşturarak direklere yaklaşır ve belli bir mesâfeye geldiklerinde değneklerini yere vurup sektirerek urganın üzerinden aşırtmaya çalışırlar. Buna “galgıtma” denir. En iyi Mısır odununun elma ağacından olduğu belirtilmektedir; bu malzemeden bir değnek 5-6 m’lik çitin üzerinden zorlanmadan aşırtılabilir. Çıtlık ağacından yapılma değnek de oyun için uygundur.

KAYNAKÇA

¶ Çiftçi, S., “Uşak’ta Atlı Cirit Sporu ve Cirit Kültürü”, Milli Folklor, yıl: 23, sayı: 89, 2011, s. 87-99.
¶ Çankaya, C., “Kırsal Bölgelerde Spor Eğitimi ve Değnek Aşırma Oyunu”, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, c. XV, sayı: 1, s. 83-95.¶ http://www.atasporlarivakfi.org/ata-sporlarimiz/kizak-2/