Güzel atlar diyârı Kapadokya

https://www.zdergisi.istanbul/makale/guzel-atlar-diyari-kapadokya-184

Günümüzde Kapadokya denince Nevşehir ili civârındaki Göreme ve Ürgüp yöreleri ve peribacaları ile sınırlı turistik bir bölge akla gelir. Oysa Eskiçağ’da Anadolu’nun önemli bir bölgesi olan Kapadokya, yarım adanın ortasında, bugün Kırşehir, Nevşehir, Aksaray, Niğde, Kayseri ve Malatya illerinin tamâmını; Ankara’nın doğusu, Yozgat ve Sivas’ın güneyi ve Adana’nın kuzeyini kapsıyordu.

Kapadokya adına ilk kez MÖ VI. yüzyılın sonlarında, Pers kralı I. Daryus’un Behistun kayalıklarına kazıttığı ve imparatorluğa bağlı ülkelerin sıralandığı yazıtta “Katpatuka” biçiminde rastlanır. Târihçi Heredot da ismin kaynağının Persçe “Katpatuka” kelimesi olduğunu ve Perslerin bu bölgenin halkından Katpatukalılar şeklinde bahsettiklerini yazar. Kelime Yunancaya “Kapadokya” olarak geçmiştir.

Diğer bir görüşe göre, Kızılırmak’a doğudan katılan ve bugün Delice Çay adıyla bilinen kol, Antikçağ’da Kappadox adını taşıyordu. Bölge adını bu çaydan alıyordu. Son olarak 1913 yılına âit bir Nevşehir salnâmesinde Asur kralı Ninias’ın “Kappadokas” adındaki oğlunun bölgenin adına kaynaklık etmiş olabileceği belirtilir.

Anadolu’ya âit en eski yazılı kayıtlar, Erciyes dağının eteğindeki Sarımsaklı ovasının ortasında yer alan Kültepe’de keşfedilmiştir. Bunlarda geçen ifâdelerden ve Kültepe yerleşiminde bulunan çömleklerin üzerindeki at figürlerinden, atın MÖ 2. bin yılda Anadolu toplumları tarafından kullanıldığı anlaşılmaktadır. MÖ 1. bin yılda Kapadokya bölgesinde hüküm sürmüş Geç Hitit beyliklerinden Tabal beyliği, Yeni Asur devletine yıllık vergisinin bir kısmını at olarak ödemiştir. MÖ 1. bin yılının ortalarından îtibâren Perslere ödenen verginin önemli bir miktârı yine Kapadokya’da yetiştirilen atlardan karşılanmıştır.

Günümüzde Kapadokya’da sayısı artış gösteren at ve at çiftlikleri, bölgedeki kültürel ve iktisâdî canlılığın nedenlerinden biri hâline gelmiştir. Nevşehir’de alternatif turizm faâliyeti olarak atın kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır. Motorlu araçla girilemeyecek vâdîlere profesyonel rehberler eşliğinde, hem günü birlik hem de konaklamalı olarak birkaç gün süren atlı doğa yürüyüşleri düzenlenmektedir.

Dünyâda ilk kez 27 Mart 2015 târihinde Göreme’de yapılan “atlı oryantiring ” yarışı da Kapadokya ile atın özdeşleşmesinde önemli rol oynamıştır. Oryantiring doğal ve kültürel mekânlarda icrâ edilen bir açık hava sporudur. Amaç, belli bir başlangıç ve bitiş noktası arasındaki mesâfeyi en uygun rotayı, özel olarak hazırlanmış harita ve pusula yardımı ile tespit edip yürümek, koşmak veya kayak, bisiklet, kano gibi bir vâsıta kullanmak sûretiyle en kısa sürede geçmektir. Atlı oryantiringin dünyânın en ilginç topograyaya sâhip bölgelerinden biri olan Kapadokya’ya turistik bir ürün olarak kazandırılması için çalışmalar yapılmaktadır.

Kapadokya’daki atlı gezilerde ekseriyetle bölgenin dik yokuşları ve yüksek tepeliklerinde zorlanmadan hareket edebilen Arap saf kan atı ve bölgede daha eski bir cins olan Barb (Kırma Arap) atı kullanılmaktadır

KAYNAKÇA

¶ Güngör, Ş., Alternatif  Turizm Etkinliği ve Ürün Çeşitliği Oluşturmada Atın Kullanımı: Nevşehir Örneği, International Journal Of Eurasia Social Sciences, vol: 7, issue: 22, s. 81-99.