Ünlü Jokeylerin At ile İletişimi

https://www.zdergisi.istanbul/makale/unlu-jokeylerin-at-ile-iletisimi-225

SÜLEYMAN AKDI

“Biz bindiğimiz atların dedesine, nenesine, annesine de binmişizdir. Bütün sülâlenin neden hoşlandığını neden hoşlanmadığını biliriz. Atı hissetmeli. İnsanlar gibi atlar da çeşit çeşittir. Bâzısı yumuşaktır, sevilmekten çok hoşlanır. Bâzısı serttir, sert konuşmaktan hoşlanır. Bâzen bineceğin zaman at geri geri gider ya da sen binerken seninle berâber kendini yere atar. At kulaklarını diktiyse dönüp kaçacak, o sırada seni de üstünden düşürecek demektir. Şahlanıp geri kaçıyorsa yürürken bineceksin. İyi iletişim kurulursa ürkmezler. Atla yarıştan önce, yarış sırasında konuşurum. At senin ne hissettiğini çok iyi hisseder. Yarışın içinde birbirimize ne zaman haydi diyeceğimizi çok iyi biliriz. Yumuşak bir atı idâre etmek kolaydır. İsyan eden, sinirli bir atı idâre etmekse zordur. Gerginlik insandan ata, attan insana geçer. Stresli olduğunuz gün bu yarışa yansır ve kaybedersiniz. Yurt dışında atların çoğunluğuna kadınlar bakıyor. Ata hiç vurmazlar, çok daha iyi muâmele ederler. Doğal olarak at da tepmez, ısırmaz. Bizde ise atlar, hasbelkader bu işi yapan, kültür seviyesi düşük insanlarla muhâtaptır. At dövülerek bir yere gitmez. Kamçı hayvanın canını acıtmak için değil, beklediği işâreti vermek için kullanılır. Ödüllendirmek için havuç, üzüm veririm. Şeker yedirilirse kan şekeri yükselir, normal gıdâsını alamaz.”

HALİS KARATAŞ

“Her bindiğim atı tanımaya çalışırım. Konuşmazlar; ama hareketleriyle bir şeyler anlatırlar. Hisleri çok kuvvetlidir. Bâzıları darbe yemiş olabilir, birileri onları incitmiştir; önce sizden ürkekler, ne olacak, dayak mı gelecek diye beklerler. Hep hoşgörülü davranmak, yapmak istemedikleri şeyleri yaptırmamak gerekir. “Peki oğlum”, “yapma kızım”, “hadi canım”... Ses tonu önemli. Hareketler önemli. At kendisini kulaklarından da belli eder. Geriye doğru yasladığı zaman seni tâkip ediyordur. İkisini geriye attığı zaman senden bir şey bekliyor ya da bir kötülük gelecek diye korkuyordur. Benden ona zarar gelmeyeceğini kulaklarını okşayarak, severek anlatıyorum. Baktı ki kendisine bir zarar gelmeyecek o zaman bir kulağı ileride bir kulağı geride olur, öyle koşar. Artık “üzerimdeki bana bir kötülük yapmayacak” diye emindir. At ancak teslim aldığınız zaman yarışta istediğinizi verir. Ama sizi sevmemişse işiniz zor. Her şey her zaman olduğu gibi yine sevgiye dayanıyor. Yarışta ata kızdığın zaman, iki defa vuracaksan -yapmamak lazım ama- dört defa vuruyorsun. Meselâ yarıştığım bir atın yarışla hiç alâkası yoktu. Ağzındaki kantarmayı bir ısırdı, yarış boyunca onu kurtarmaya çalıştım. Kurtarmam lâzım ki yarışa adapte olsun. Beşinci kaldım, çok sinirlendim. Biliyorum ki inadından böyle yaptı. Erkek atlar daha inatçı, dişi atlar daha asabî, ama titiz olurlar. O kadar hisli hayvanlardır ki düşerken sakatlanmamanız için dikkat ederler. Düştüğünüz zaman sizi korumaya çalışırlar, üzerinize basmaz, size zarar vermezler.”

BİZİM İÇİN ŞAMPİYON

7 Aralık 2018 tarihinde vizyona giren “Bizim için Şampiyon” filmi, Türk atçılığının önemli ismi Özdemir Atman (1924-2000) ekürisine âit Bold Pilot ve onun dâimî jokeyi Halis Karataş’ın hikâyesini anlatıyor. 1993 yılında doğan bu İngiliz saf kanı 1996 yılında yalnız üç yaşındaki İngiliz saf kanların bir defaya mahsus koştuğu, 2400 m çim pistte yapılan Gâzi Koşusu’nu 2:26:22’lik dereceyle kazandı. Bu rekor günümüze kadar kırılamadı. Aynı yıl Uluslararası Boğaziçi Koşusu’nu da kazanan Bold Pilot, yarış hayâtı boyunca birçok yarışı en önde bitirdi. Startbox’a girmesi için hipodromun sessizliğe gömülmesi unutulmaz anlar olarak hâtıralarda kaldı. At yarışı ile ilgilenmeyenlerin bile sevgisini kazanan efsânevî at için bir gazetecinin, “Ne kadara satarsınız?” sorusunu Özdemir Atman, “Merkez Bankası’nı verseler satmam.” diye cevaplamıştı. 1998 yılında pistlere vedâ eden Bold Pilot, 2013 yılı Gâzi Koşusu’nda jübile için Veliefendi Hipodromu’na getirildi ve ayakta alkışlandı. Şampiyon at, 2015 yılında hayâta gözlerini yumdu. Halis Karataş ile Özdemir Atman’ın kızı Begüm Atman 2003 yılında evlendiler. 2 çocukları oldu. Begüm Atman, 2014 yılında kanserden vefat etti.