Ferhat Akbenli “Bir Nal Bir At Kurtarır”
Ayşe Cenan Karatopraklı

https://www.zdergisi.istanbul/makale/ferhat-akbenli-bir-nal-bir-at-kurtarir-309

Nalbantlıkla tanışmanız nasıl oldu?

Babam İzzet Akbenli 50 yıldır atçılığın içinde olduğu için gözümüzü açtığımızda ilk atı gördük. Meslekle tanışmam ustam da olan babam sâyesindedir. Eğitimime babamın yanında başladım, farklı ülkelerde birçok nalbant ustasından ders aldım. 2008 Avrupa Şampiyonası’nda ülkemizi başarıyla temsil ettim. 2010  yılında Türkiye'de ilk olan ulusal nalbantlık yarışmasını başhakem olarak düzenledim. Ardından  2010 Avrupa Şampiyonası'nda  ilk Türk hakem olarak görev aldım. 2011-2016 arasında Azerbaycan’da millî takım nalbantı olarak çalıştım ve birçok nalbant yetiştirdim. 2013 yılında ABD’de Oklahoma Horseshoeing School’dan mezun olarak Türkiye’deki ilk uluslararası nalbantlık diplomasını aldım.

Nalbantlık tam olarak nedir? Atı nallama sürecini anlatabilir misiniz? 

Atların ayakkaplarını, yâni nallarını çakan, tırnak bakımını yapan kişiye nalbant denir. Atların gördüğü işe göre nallar ve nal çakım süreleri vardır. Biz işin çoğunlukla engel atlama, show jumping kısmında yer alırız. Buradaki atlara ortalama 5-6 haftada bir nal çakımı yapılır. Tırnakların uzaması ve bunun da atın yürüyüşünde bozulmalara yol açması sebebiyle atın ayak bakımının, nal çakımının düzenli olarak yapılması gerekmektedir.

Hayvanlardan sâdece atlar mı nallanır?

Modern hayat tarzı günümüzde hayvancılığı kısıtlı bir alana hapsetti. O nedenle şu an sâdece atlara nal çakılıyor. Eski zamanlarda eşek, katır ve öküzlere de nal çakılıyormuş. Az da olsa Anadolu’nun bâzı yerlerinde bu hayvanlara nal çakma işlemi hâlâ uygulanır.

Nallama işlemi atların tamâmında standart mıdır? 

Genelde standart diyebiliriz; ama atın yapmış olduğu spor ve iş sınıfına göre  nal çakımları değişebilir de. Bunların dışında kas kemik problemlerine göre de ortopedik nal çakımı ve tırnak  bakım teknikleri vardır. İşimizi yaparken çok değişik problemlerle karşılaşıyoruz ve duruma en uygun yöntemi uyguluyoruz.

Nalbantlıkta ne tür araç gereç kullanılır?

Bu işte birçok âlet edevat kullanılmaktadır. Yeri geliyor, teşbihte hatâ olmasın, en az ameliyâta giren bir cerrâh kadar çeşitli araç gereçle çalışıyoruz. Sonuçta biz de canlı bir varlıkla uğraşıyoruz. Basitçe bir sıralama yapacak olursam nal, çivi, çekiç, örs, ayak sehpası nalbant önlüğü, çeşitli pense, bıçak ve törpüler bir nalbantın tezgâhında mutlaka bulunmalıdır.

Çalışma ortamınız ve koflullarınız ne durumda? Avrupalı meslektaşlarınızın koşullarıyla kendi durumunuzu kıyaslamak gerekirse ne söylersiniz? 

Atın olduğu yer, bizim çalışma ortamımızdır. Bunun yanında bir merkez nalbanthânemiz var tabiî. Ayrıca birçok kulüp ve harada da çalışmaktayız. Koşullar değişkendir; hava şartları ne kadar zor olursa olsun işimizin gereğini yapmak zorundayız. Yurt dışındaki meslektaşlarımızın koşullarıyla bizimkiler arasında maalesef çok fark var. Onlar bizden çok ilerideler. Eğitim sistemleri çok iyi, çünkü birçok meslek alanında olduğu gibi atçılıkta da endüstrileşmişler. Bizim ilk etapta bu mesleğin unutulmaması ve sonrasında gelişerek dünya standartlarına gelmesi için çok çalışmamız lâzım.

Kaybolmaya yüz tutan meslekler arasında anılıyor nalbantlık... 

Ne yazık ki öyle. Bunun ana nedeni meslekte yeterli sayıda kalifiye insanın bulunmayışıdır. Bu yüzden mesleği gelecekte sürdürecek ustalar yetişmiyor. Mevcut olumsuzlukları aşmak da ancak biz atçıların, bu alandan ekmek yiyen meslek gruplarının çabasıyla olacaktır.

Nalbantlık eğitimi bugün nerede veriliyor? Siz bir eğitim veriyor musunuz?

Birkaç sene önce üniversitelerin Nalbantlık Meslek Yüksekokulları vardı. Yanlış hatırlamıyorsam 1-2 dönem mezun verdi. Sonrasında "Atçılık ve Antrenörlüğü" bölümü altında hepsini birleştirdiler. Biz tek başımıza uğraşıyoruz, yanımıza çırak alarak eğitim veriyoruz. Ayrıca meslekî açıdan yeterli duruma gelen arkadaşlarımızın piyasada iş bulmalarını sağlıyoruz. Onun dışında Uludağ Üniversitesi Mennan Pasinli Atçılık Meslek Yüksekokulu’nda “Başlama teknikleri ve tırnak hastalığı” adlı bir ders veriyorum.  

Bu durumda nalbantlık eğitimi aşağı yukarı ne kadar sürüyor?

>Bu mesleğin eğitim süresini belirli bir zamana sıkıştırmak zor. Çünkü binlerce farklı ayak çeşidiyle karşılaşıyorsunuz. En basitinden söyleyecek olursam ata nal çakacak bir nalbantın asgarî 5 yılı iyi bir usta yanında geçmelidir. Sonrasında da bir okulda ata dâir anatomik bilgileri öğrenmelidir.

Âilenizde sizden sonra bu işi yapacak birileri var mı ?

Âilede bu işi babam ve ben yapıyoruz sâdece. Ama dönem dönem çevremden insanları bu işe teşvik ettiğim oldu. Hatta bu kimseler arasında şu an nalbantlık mesleğini icrâ edenler var.

Bir nalbant ustası olarak beklentiniz nedir?

Senelerdir bir mücâdele veriyoruz. Tek gâyemiz ve mesâimiz bu mesleğin unutulmaması ve hak ettiği konuma ulaşmasıdır. Ben birey olarak bu yola baş koymuşum. Ama tek başına bu kâfi değil; okullarımızın, kurumlarımızın, atçılığa değer veren kişilerin, devlet yetkililerinin desteği şart. Gerekli desteğin sağlanacağına dâir de bir ümit besliyorum.